بهشت و جهنم

قول اول : بهشت و دوزخ در باطن و درون اين جهانند. ما اين آسمان و زمين و کرات مختلف را با چشم خود مي‎بينيم امّا عوالمي که در درون اين جهان قرار دارند نمي‎بينيم و اگر ديد و درک ديگري داشتيم هم اکنون مي‎توانستيم آنها را ببينيم در اين عالم موجودات بسياري هستند که امواج آنها با چشم ما قابل درک نيستند، آيه «کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ» اگر علم اليقين داشتيد، دوزخ را مشاهد مي‎کرديد... . از پاره‎اي از احاديث استفاده مي‎شود که بعضي از مردان خدا درک و ديدي در اين جهان داشتند که بهشت و دوزخ را نيز با چشم حقيقت مي‎ديدند. براي اين موضوع مي‎توان مثالي ذکر کرد: فرض کنيد فرستندة نيرومندي در يک نقطه زمين وجود داشته باشد که به کمک ماهواره‎هاي فضائي امواج آن به سراسر زمين پخش شود و به وسيلة آن نغمة دل انگيز تلاوت قرآن با صدائي فوق العاده دلنشين و روح‎پرور در همه جا پخش گردد، و در نقطه ديگري از زمين فرستنده ديگري با همان قدرت وجود داشته باشد که صدائي فوق العاده گوش خراش و ناراحت کننده روي امواج ديگري در همه جا پراکنده شود. 

هنگامي که ما در يک مجلس عادي نشسته‎ايم صداي گفتگوي اطرافيان خود را مي‎شنويم امّا آن دو دسته امواج «روح‎پرور» و «آزار دهنده» که در درون محيط ما است و همه جا را پر کرده است هيچ خبري نداريم، ولي اگر دستگاه گيرنده‎اي مي‎داشتيم که موج آن با يکي از اين دو فرستنده تطبيق مي‎کرد فوراً در برابر ما آشکار مي‎شدند امّا دستگاه شنوائي  ما در حال عادي ازدرک آنها عاجز است. 

قول ديگر اين که: عالم آخرت و بهشت و دوزخ، محيط بر اين عالم است، و به اصطلاح اين جهان در شکم و درون آن جهان قرار گرفته، درست همانند عالم جنين که در درون عالم دنيا است، زيرا مي‎دانيم عالم جنين براي خود عالم مستقلي است، امّا جداي از اين عالمي که در آن هستيم نيست، بلکه در درون آن واقع شده است، عالم دنيا نيز نسبت به عالم آخرت، همين حال را دارد، يعني در درون آن قرار گرفته است.  اگر مي‎بينيم قرآن مي‎گويد وسعت بهشت به اندازة وسعت آسمانها و زمين است به خاطر آن است که انسان چيزي وسيعتر از آسمان و زمين نمي‎شناسد تا مقياس سنجش قرار داده شود، لذا قرآن براي اين که وسعت و عظمت بهشت را ترسيم کند آن را به پهنه آسمان‎ها و زمين تشبيه کرده است، و چاره‎اي غير از اين نبوده، همانطور که اگر کودکي که در شکم مادر قرار دارد عقل مي‎داشت و مي‎خواستيم با او سخن بگوئيم بايد با منطقي صحبت کنيم که براي او در آن محيط قابل درک باشد. 

قول دیگر اینکه : بهشت و جهنم نيز از محدودة تاريخ دنياي و زمان و مکان خارج است بنابراين ديدگاه نبايد بهشت و جهنم و بسياري از معارف قطعي اسلام را در چارچوب زمان و مکان دنيايي ارزيابي کرد. آنها آسماني هستند  و انديشة آسماني مي‎طلبد و براي نامحرمان هرگز درهاي آسمان گشوده نخواهد شد، .... مراد از آسمان‎ها همان مقام يا مقام‎هاي عالي انسانيت است که بهشت را در خود جاي داده است  

 مشهور بين متکلمين دين است که بهشت در آسمان‎ها و زير عرش قرار دارد امّا جهنم زير طبقات زمين مي‎باشد. از خواجه نصير طوسي نقل شده که از مکان بهشت و جهنم اطلاع نداريم امّا ممکن است از آيه عندها جنة المأوي عند سررة المنتهي استفاده شود در آسمان‎ها است

در کتاب گرانسنگ بحارالانوار مي‎فرمايند: دليل روشني در رابطه با مکان بهشت و جهنم نداريم اکثر بزرگان مي‎گويند در بالاي آسمان‎ها و زير عرش قرار دارد زيرا که خداوند مي‎فرمايند: «عند سددة المنتهي عندها جنة المأوي» و پيامبر فرموده: سقف بهشت عرش خداوند است و امّا جهنم زير طبقات زمين است. امّا خود علامة مجلسي مي‎فرمايند: حق اين است که بگوييم علم اينها در انحصار خداوند است ما نمي‎دانيم. و هم‎چنين سعدالدين تفتازاني مي‎فرمايند: ما قطع نداريم به مکان بهشت و جهنم ولي اکثر علما مي‎گويند بهشت در بالاي آسمان‎ها و جهنم در زير طبقات زمين قرار دارد.

نکته 2

بسیاری از احادیث اسلامی نیز این معنی را تایید و تاکید می‏کند که بهشت و دوزخ هم اکنون مخلوقند . یکی از اصحاب از امام علی بن موسی الرضا (ع) پرسید که آیا بهشت و دوزخ هم اکنون مخلوقند؟ امام (ع) فرمود: آری آفریده شده‏اند و پیامبر (ص) به هنگام معراج، وارد بهشت‏شد و دوزخ را نیز مشاهده کرد .

سؤال شد که برخی می‏گویند آنها مخلوق نیستند . امام (ع) فرمود: آنها از ما نیستند و مااز آنها نیستیم; کسی که آفرینش بهشت و دوزخ را انکار کند، پیامبر را تکذیب کرده و ما را نیز تکذیب نموده است

روایات متعددی که در منابع شیعه و اهل سنت درباره تولد بانوی اسلام، فاطمه زهرا (س) آمده، نیز گواه بر این معنی است که می‏گوید: پیامبر اکرم (ص) در شب معراج وارد بهشت‏شد و از میوه درختان بهشتی تناول فرمود و از همان میوه، نطفه فاطمه زهرا (س) منعقد شد و لذا پیامبر (ص) او را می‏بوسید و می‏گفت : از او بوی بهشت می‏شنوم

در حدیث دیگری از پیغمبر اکرم (ص) تعبیر لطیف‏تری در این زمینه دیده می‏شود و آن این که می‏فرماید: هنگامی که به معراج رفتم، وارد بهشت‏شدم; در آنجا فرشتگانی را دیدم که قصرهایی می‏سازند و گاه توقف می‏کنند، از علت این امر سؤال کردم، گفتند: ما منتظر مصالح هستیم! گفتم مصالح شما چیست؟ گفتند: ذکر «سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر» که مؤمن می‏گوید; هنگامی که ذکر می‏کند، بنا می‏کنیم و هنگامی که خودداری می‏کند، دست نگه می‏داریم

نکته 3

حقیقت این است که  بهشت یا جهنم هر آدمی جایی خارج از وجود او نیست .یعنی آدمی تنها با مکتسبات خودش هست که پاداش میبیند یا عذاب میکشد

بنا بر نظریه تجسم اعمال، آنچه که انسان پس از مرک با اون روبرو میشه ، اعم از عذاب یا پاداش ، عینا اعمالیست که در دنیا انجام داده ،آتش افروخته یا ثمرات آویخته از شجرات بهشت همان اعمال آدمی اند منتها با شکل وصورت اخرویشان ، مثلا اگر ما غیبت در این دنیا کردیم با شکل اخروی غیبت خودمان مواجه میشوم  و اگر کمکی کرده ایم با شکل اخروی آن مواجه میشویم  که اگر پرده ها در همین دنیا نیز برداشته شود ما میتوانیم شکل واقعی کار خود را مشاهده کنیم